[ Pobierz całość w formacie PDF ]

uwolnienie od
cła. Potomek hrabiego Waltberta Liudolf został kanclerzem saskiego
cesarza
Ottona I oraz biskupem Osnabrucku. Kościół Aleksandra uzyskał swe
ostatecz-
ne architektoniczne oblicze podczas niemieckiego interregnum w 1270
roku.
Karol Wielki zwołując w 777 roku w Paderbornie, a więc w samym
sercu kraju
Sasów, zgromadzenie feudałów, przypuszczał, \
e zarzewie stale
wybuchajÄ…cego
powstania zostało ostatecznie zdeptane; nie doceniałjednak Widukinda.
Podob-
nie jak Wercyngetoryksowi udało się zmobilizować przeciw Cezarowi
większą
część Galii, tak i Widukind potrafił zorganizować saskie powstanie
ludowe
przeciw frankijskiemu przywództwu. Znalazł posłuch, tym bardziej \
e
ustawa
z 782 roku o ziemiach saskich natrafiła na ogólny sprzeciw. Ustawa ta
traktowała kraj Sasów jako część składową państwa Franków, dzieląc go
na
hrabstw i, i podporządkowywała podbitych frankijskiemu sądownictwu.
Powol-
na Frankom szlachta tworzyła nową warstwę saskich hrabiów, którzy
przeciw-
stawiali siÄ™ postulatom zale\
nych od nich włościan, domagających się
większej
wolności. Ułatwiło to Widukindowi sprawę, gdy\
włościanie zbiegali
masowo
podjego dowództwo. W całym kraju rozległ się bojowy okrzyk: "Sasi,
dobÄ…dz
cie
waszych mieczy".
Tak przedstawiała się sytuacja na północno-wschodnich terenach
królestwa,
gdy wojska frankijskie pod wodzÄ… ksiÄ…\
Ä…t wraz z przyjaznymi im
oddziałami
saskimi maszerowały ku Wezerze. Miały one za zadanie poskromienie
słowiań-
skich Sorbów między Saalą, A
abÄ… i HawelÄ…, stale naje\
d\
ajÄ…cych
graniczne te-
reny królestwa Franków. Nie opodal góry Suntel nad Wezerą w pobli\
u
Porta
Westfalica, mniej więcej w miejscu bitwy Hermanna, oddziały te napadł
Widu-
kind i zniósł je niemal całkowicie. W czasie bitwy saskie oddziały
pomocnicze
przeszły na stronę swych braci i wystąpiły przeciw Frankom. Karol
musiał
opłakiwać zniszczenie elitarnych jednostek oraz śmierć osobistych
przyjaciół.
Zdecydował się zatem na karną ekspedycję, która przeszła do
historii jako
"mord Sasów w Verden" i uzyskała ró\
ne oceny moralne. Roczniki
państwowe
z 782 roku mówią o krwawej łaz
ni, jaka nastąpiła po cię\
kiej walce
pod Suntel:
"Karol pociągnął z Frankami, których zebrał w pośpiechu, i dotarł do
ujścia
Alleru do Wezery. Tam te\
zgromadzili siÄ™ wszyscy Sasi i poddali
się władzy
l5. Statuetka z brÄ…zu przedstawiajÄ…ca Karola Wielkicgo, Francja, IX
wiek
,
25. Karolingowie od Pepina Krótkiego do Karola A
ysego. Okładka Złotej
Księgi z Priim,
ok. 1100 roku
 tFf'I , N\
i ttEX
t
!
t `" -~
r
I Lr
nr
t
~
1
^ , i
=,a
,
- j ; ~ . " 1
. , i '
. .,
. r
.. NE 1 ' `wi !
I t .l I I; 1 Z,
t i . . . ,ego do Karola A
ysego. Okładka Złotej Księgi z Priim,
, .
I, , ;uj
, l,'l ,r.
i.~' óD t,'^. .9. !I OOf ,
1 : I ,.
, n
.-, I:.;% ,
, ' I. I' rn
, r r, 1 . t . r
j adka Złotej Księgi z Priim,
L
 . 7 .
I L. ' '
_ .
-
J
, . . . .,
\ i \ . m,
- ; ', ,
; E t1_ dka Złotej Księgi z Priim,
, . : . , . i i Itl t.V tft t x
i l ., , I
. f, ,
.. \ . r TUtl .
ó
1' ! Itl t.V tft t x
t t x
I - - a I
. y.
s: t t. t:11 i "
T Z
-Gó
,
I
.
0 1 i 1
 ,.
, ' l
.;
zanr M .
t?' iA l' ti L VlE W_ tC hlKARa
It~ "lC X tt r A _ I
Rzez
Sasów w' Verden 1 fi I
frankijskiego władcy. Wydali przestępców -- uczestników powstania - w
licz-
bie czterdziestu pięciu tysięcy. Zostali oni ścięci z wyjątkiem
Widukinda, który
uciekł do Danii '.
Aby osłabić to ydarzenie, rzucające cień na sylwetkę Karola
Wielkiego,
usiłowano podawać stale w wątpliwość niezwykle du\
Ä… liczbÄ™
zgładzonych.
Argumentowano, \
e w średniowieczu ogólnie przesadzano, je\
eli chodzi
o liczbÄ™
ludzi, wojska, jeńców - częściowo w pogoni za sensacją bądz
te\
z
braku
dokładnych statystyk. Ponadto zabierali głos sceptycy z chęci
ratowania
wiarygodności pisanych z
ródeł. Wiadomo bowfem, \
e annały państwowe,
stanowiÄ…ce miarodajne z
ródło co do liczby ofiar egzekucji, oraz
wszystkie
średniowieczne dokumenty redagowane były po łacinie. Odnośne roczniki
w opiste kary orzeczone przez Karola u\
yły wyra\
enia "decollati
sunt",
.,.. ... ., . " .,. ,..... ,.,.t. ". . Ó u ",uiiun c.u o ,
ivwvwiti
w póz
niejszych odpisach, jako \
e roczniki te nie sÄ… oryginalne. Mo\
na
więc
przypuścić, \
e kronikarz napisał nie "decollati", lecz "delocati",
oba wy-
razy wszak łatwo zmienić z powodu ich podobieństwa. "Delocati" znaczy
"wywiezieni, deportowani". Istotnie władca frankijski przesiedlił w
póz
niej-
szym okresie znaczną część Sasów na tereny frankijskie. Z
wiadczÄ… o
tym jeszcze
dziś nazwy miejscowości, jak na przykład część Frankfurtu -
Sachsenhausen.
Rzecznicy prawdziwości podanej w rocznikach liczby zgładzonych
Sasów
powołują się na znaleziska czaszek pod Verden. Namiestnik Verden
Heinrich
von Rantzau wraz z biskupem Eberhardem von Holle znalez
li bowiem w
1592
roku du\
ą liczbę czaszek. Niektórzy historycy wnioskują niezbicie, \
e
sÄ… to
pozostałości czaszek Sasów ściętych w wyniku krwawego wyroku Karola.
Dowód ten mo\
na jednak podwa\
yć, je\
eli posłu\
ymy siÄ™ wypowiedziÄ…
ówczes-
nego kronikarza z Verden, Spangenbergera, w której czytamy: "Rycerz
Gott-
fried St rtebecker kazał w tym miejscu osądzić i ściąć wielu
rabusiów.
Przypuszczenie, \
e chodzi tu o ich czaszki, jest o wiele pewniejsze".
Nigdy siÄ™ ju\
nie wyjaśni, ilu Sasów ścięto pod Verden w 782 roku.
Póz
niejsi
kronikarze podają równie\
zadziwiajÄ…co du\
ą ich liczbę. Wstrząśnięci
byli
nawet wśpółcześni Karolowi, wcale nieskłonni do nadmiernej
wra\
liwości. Nie
mo\
na zatem negować, \
e Karol, sławiony przez Einharda za uczuciowość
i \
yczliwość okazywaną w normalnych warunkach, potrafił postępować
tak\
e
brutalnie. Monarcha mógł pamiętać o masowych egzekucjach w Cannstatt,
kiedy to jego stryj Karloman zapewnił ostatecznie przemocą pokój w
Alemanii.
Ponadto straty, jakie poniósł w Suntel: doborowych oddziałów,
wypróbowa-
n
ych wodzów, palatynów dworskiego orszaku, mogłyby ewentualnie
tłumaczyć
nagły wybuch nienawiści, powodujący zarządzenie ekspedycji karnej bez
wy-
roku sądowego. Jest pewną prawidłowością wojen, \
e przy
przedłu\
ajÄ…cej siÄ™
wrogoścyi odpowiednio du\
ych stratach ucz .zcie nienawisci wzrasta i
wymyka siÄ™
u a w io ivxu utu uiCtnid
wojna saska ,Po stale ponawianych pokojowych zapewnieniach, a
następnie
I I Fatxr
162 IV. Frankijski cezar
coraz to nowych pogwałceniach pokoju Karol nie byłju\
skłonny do
udzielenia
przebaczenia; chciał poło\
yć symboliczny kres zagro\
eniu granic
olbrzymiego
państwa z wielu stron.
Nie nale\
y jednak w \
adnym wypadku przyjmować tego krwawego aktu
jako
bezpośredniego następstwa gniewnego uniesienia, od nadejścia bowiem
alar- [ Pobierz całość w formacie PDF ]